علوم بینایی و بینایی شناسی در هزاره سوم پیش از میلاد کاوش شهر سوخته زابل استان سیستان و بلوچستان

محوطه باستانی شهر سوخته در 56 کیلومتری شهرستان زابل واقع شده و بدون شک جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است. در شهرهای پیشرفته سواد و بهداشت اهمیت خاصی دارد. با توجه به تنها لوح نوشته ای (لوح نوشته آغاز دوران ایلامی) که در شهر سوخته به دست آمده است، می توان نتیجه گرفت در آن مقطع زمانی توانایی نوشتن و خواندن وجود داشته است. با این دستاورد می توان مسئله پیرچشمی را در آن زمان بررسی کرد. به طور کلی انسان در مقطعی از سن برای انجام کارهای نزدیک با مشکلی از بینایی مواجه می شود. حکیم زنده نام نظامی می فرماید: پس از پنجه نباشد تندرستی                 بصر کندی پذیرد پای سستی بنابراین برای این که انسان ازعهده انجام کارهای نزدیک خود برآید یا باید از وسایلی استفاده کند که بینایی او را تقویت کنند (مانند عینک در دنیای امروز) یاآن کارها را انجام ندهد. در چنین شهری بعید به نظر می رسد که افراد بالای پنجاه سال به علت مشکلات بینایی قادر به انجام کارهای نزدیک خود نبوده اند، قطعاً برای حل مشکلات بینایی اقداماتی صورت گرفته است. علاوه بر بحث بینایی ازآنجایی که مردم شهر باسواد بوده اند می توان گفت مسأله بهداشت نیز در این شهر به خوبی رعایت می شده و مردمان این شهر از طول عمر خوبی بهره مند بوده اند، خصوصاً این که اعمال شگفت انگیزی چون جراحی جمجمه نیز در این شهر صورت گرفته است. [i] موضوع کشف عینک استخوانی بر روی صورت جسدی از هزاره چهارم و سوم در یانیک تپه آذربایجان نشان داد که بشر در هر مقطع زمانی برای رفع این مشکل اقداماتی را انجام داده است؛ بنابراین در شهر سوخته نیر قطعاً اقداماتی انجام شده است. بحث روش های مورد استفاده در شهر سوخته برای رفع مشکلات بینایی با آقای دکتر سجادی مسؤول کشفیات باستان شناسی این شهر مطرح گردید و چنین نتیجه گیری شد که از دیدگاه بینایی نیز می توان به کشفیات شهرسوخته توجه داشت. در همین ارتباط، اشیایی چون خط کش اندازه گیری با دقت نیم میلیمتر، پارچه ریز بافت و چشم مصنوعی که درکشفیات باستان شناسی در این شهر به دست آمده است، از نظر علوم بینایی و بینایی شناسی هم بررسی شد. پی نوشت ها [i] تصویر–1: سیدسجادی، 1387ش.، ص15